CBDC’ler; dağıtık defter teknolojisi adı verilen DLT tabanlı token’lere Merkez Bankası dijital para birimidir. Dünya genelinde bulunan ülkelerin Merkez Bankaları tarafından oluşturulan ve oluşturduğu ülkenin yasal para birimini dijital olaraktır.
Yani CBDC’ler, basit bir açıklamayla bir ülkenin kendi para birimini temsil edecek dijital paralar denilir. Birçok CBDC, kripto paralar gibi aynı teknolojiyi kullanmakta fakat ikisi arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Burada merkez bankası dijital para birimi (CBDC) nedir? Araştırmalarına cevap vermek olacaktır.
CBDC’ler İle Kripto Paralar Arasındaki Farklar
Dünya genelinde 2010 yılında ortaya çıkan ve tam olarak herkes tarafından ilgi çeken Bitcoin ve benzeri kripto paralar, finans sektöründe büyük devrime neden oldu. Projesi geliştirilen birçok CBDC gibi DLT kullanmakta olan Bitcoin benzeri kripto paralar ile CBDC’ler arasında fark vardır.
İlk önce Bitcoin ile Ethereum gibi kripto para ağları, bütün katılımcı kişilerin erişim yapabildiği ve işlemleri kaydedildiği gibi bir izne dayanmadan açık blockchain ağlarını temsil eder.
Tamamen bir merkezi yapı olmayan bu çeşit kripto paralar, herhangi bir kişiye veya oluşum oluşturulmuyor veya kontrol edilmemektedir. Bundan dolayı bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmadan sansüre dayalı olan kripto paralar, CBDC’ler ile bazı noktalarda farklılıklar gösterir.
Diğer yandan CBDC’ler bir ülkenin merkez bankası gibi merkez tarafından geliştirilip kontrol edilmesi olan bir projedir. Birçok CBDC projeleri Bitcoin gibi blockchain teknolojisine bağlı olsa da blockchain ağları izinli olarak yani seçilecek kişi ve oluşumların erişim sağlamaları ile değişiklik yapacağı ağlar olacak.
Bundan dolayı kripto paraların tam tersine bu oluşum, istedikleri işlemleri bloke edebilme, adresleri engellemek ve hesapları dondurma yetkilerini ellerine alacaklardır.
Bitcoin gibi bazı kripto paraları, kripto paraların değerini desteklemek amacıyla herhangi bir rezerv yok. Bunun aksi olarak CBDC projesi, yasal olan bir parayı temsil ettiklerinden dolayı döviz ve altın rezervleri tarafından destek olacak şekilde geliştirilmektedir.
Kripto paralarda belirsizlikler devam etmekte ve hangi kuruluşların denetimi altına girdiği net olarak belli değildir. CBDC’ler ise bir ülkenin merkez bankası tarafından geliştirildiği için yasal para olarak kabul edilip merkez bankası denetiminde olacak.
CBDC’ler Ne İşe Yarar?
Dünya genelinde mevcut olan finans sistemi gelişen, dijitalleşen dünyanın ihtiyaçlarına ayak uydurmak artık yeterli olarak görülmüyor. Bundan dolayı CBDC’ler finans sistemine yararlı olabilir. Günümüzde anlık olan mesajlaşma hayatın ayrılmaz bir parçası olurken, para aktarma işlemleri saatler veya günlerce sürmektedir.
CBDC’ler kripto paralar gibi dünyanın bir ucundan diğer bir ucuna anlık para göndermeyi kolay hale getiriyor. Merkez bankası dijital paralar aracılar olmadan para aktarma sistemlerine oranla çok düşük ücretle para göndermek mümkündür.
CBDC Geliştiren Ülkeler
CBDC’yi ilk olarak 2021 yılında hayata geçiren Venezuela oldu. Venezuela, 2018 yılı Şubat ayında petrol fiyatlarına sabit olarak CBDC olan Petro piyasaya sürüldü. Fakat petro ülkede yüksek kullanım sayısına erişemedi.
Çin dijital yuan para birimi projesini geliştirip, ilk CBDC testini yaptı.
Rusya CBDC konusunu araştırıp ülkeye yararlar sağlamasını düşünerek 13 Ekim de araştırmalar yapmaya başladı. Son olarak da Türkiye aktif olarak CBDC projesini yürütmektedir.
Bir Cevap Yaz
